Een speels betoog over de nauwe verwantschap tussen macht en creativiteit. Deze geestverwantschap tussen beide vermogens vindt zijn bron in de levenswil, en zijn culminatie in scheppingskracht.
Creativiteit: | |
Het vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke maar toepasbare oplossingen voor bestaande problemen te vinden. | |
Macht: | |
Het vermogen van personen of groepen om andere personen, groepen of zaken de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen van die anderen in. |
Macht en creativiteit zijn twee vermogens die gewoonlijk niet inhoudelijk met elkaar geassocieerd worden. Qua mindset worden ze verondersteld nogal tegenover elkaar te staan. En wanneer ze in dezelfde adem genoemd worden, dan ligt er op voorhand een sterke morele veroordeling over macht aan ten grondslag.
Macht wordt doorgaans geassocieerd met autoriteit, bevoegdheid, bewind, geweld, heerschappij, mogendheid. Creativiteit daarentegen wordt doorgaans geassocieerd met artisticiteit, expressie, vernieuwing, losheid, ongebondenheid. Ze staan dus niet op goede voet met elkaar. Wat ik hier echter beargumenteer is dat deze twee vermogens niet alleen vergelijkbaar zijn, maar zelfs geestverwanten zijn, broeders uit dezelfde familie, zo je wilt.
Over Creativiteit
Iets creëren leidt tot een doorbreking van de bestaande omgeving. De bestaande constellatie wordt erdoor veranderd. Creativiteit bloeit niet in een omgeving zonder beperkingen. Het is een vermogen tot iets. Dat vermogen groeit niet vanzelf. Zoals elk vermogen, elke capaciteit, en elke skill behoeft het een trainingsgrond waarop het zichzelf kan uitdagen, zodat het kan groeien. Die trainingsgrond is per definitie geen comfort zone. Uiteraard is het ook geen ‘panic zone’. Het is de learning zone, of training zone die tussen de comfort zone en de panic zone in ligt.
Door jezelf in deze training zone te plaatsen, kun je obstakels overwinnen. En het zijn precies deze overwinningen die de reikwijdte, kracht, en beweeglijkheid van je creativiteit vergroten en gezonder maken. Te veronderstellen dat creativiteit bloeit in een te beschermde omgeving, is een misvatting. Het bevindt zich daar veeleer in een stase. Het is een klassieke verwarring van de vinger die naar de maan wijst, met de maan zelf.
De losheid en ongebondenheid die met creativiteit wordt geassocieerd is niet iets waarin creativiteit bloeit. Het is de krachtig ontwikkelde creativiteit die zichzelf het vermogen geeft om los en ongebonden te staan. Voel je de behoefte om een veilige omgeving te creëren. Dan weet je dus dat je je creativiteit eerst nog een tijd in een training zone moet plaatsen.
Over Macht
Je invloed vergroten leidt tot een doorbreking van de bestaande omgeving. De bestaande constellatie wordt erdoor veranderd. Macht bloeit niet wanneer het bevoegdheden, titels of vermogens door anderen benodigd, of wanneer het conditioneel is. Macht is een vermogen tot iets. Dat vermogen groeit niet vanzelf. Zoals elk vermogen, elke capaciteit, en elke skill behoeft een een trainingsgrond waarop het zichzelf kan uitdagen, zodat het kan groeien. Die trainingsgrond is per definitie geen comfort zone. Uiteraard is het ook geen ‘panic zone’. Het is de learning zone, of training zone die tussen de comfort zone en de panic zone in ligt.
Door jezelf in deze training zone te plaatsen, kun je obstakels overwinnen. En het zijn precies deze overwinningen die de reikwijdte, kracht, en beweeglijkheid van je macht vergroten en gezonder maken. Te veronderstellen dat macht bloeit wanneer het door anderen wordt aangedragen, is dus een misvatting. Het is een klassieke verwarring van de vinger die naar de maan wijst, met de maan zelf.
De bevoegdheid en autoriteit die met macht wordt geassocieerd is niet iets waarin macht bloeit. Het is de krachtig ontwikkelde macht die zichzelf het vermogen geeft om bevoegd te zijn en autoriteit uit te stralen. Voel je de behoefte om titels, bevoegdheden, of vermogens te vergaren, dan weet je dus dat je je macht eerst nog een tijd in een training zone moet plaatsen. Een beter en correcter begrip van macht krijg je via het Romeinse begrip auctoritas. Auctoritas is, kort en beeldend gezegd, de macht die je belichaamt en over houdt wanneer je van alle titels, bevoegdheden, of vermogens gestript bent.
Je begrijpt macht pas wanneer je de volgende gedachte begrijpt:
Macht corrumpeert niet. Macht toont enkel de kracht van je eigen ruggengraat. De zwakke ruggengraat corrumpeert, macht niet.
De Vervlochten Aard van Creativiteit en Macht
Invloed is dat wat een ander doet meegaan met iets, zowel binnen als buiten zichzelf. Het is niet andermans macht die invloed op jou heeft, maar jouw bereidheid tot meebewegen. Jouw bereidheid tot meebewegen begint waar je bereidheid om frictie te zien en confronteren eindigt.
Wanneer wij ons beperkt voelen in onze creativiteit, voelen wij ons eigenlijk beperkt in onze mentale beweeglijkheid. Een deel van ons willen keert zich af van creativiteit en wil iets anders, namelijk veiligheid, bescherming, of geruststelling. En deze zoeken we buiten onszelf. We zien, onbewust, de offers die creativiteit van ons vraagt, en constateren, wederom onbewust, ons gebrek aan bereidheid om tegen een weerstand of een frictie in te bewegen. En in plaats van de weerstand en frictie op te zoeken en te confronteren, vragen of eisen we onbewust dat anderen de weg voor ons vrij maken. Het is juist dit waar onze onbewuste bereidheid tot meebewegen met een ander begint.
Op dat moment leeft in ons een spanningsveld. Enerzijds zouden we vrij willen bewegen, en anderzijds maken wij onszelf van iets of iemand anders afhankelijk. Dit laatste creëert een ressentiment in ons. En dat ressentiment keert zich tegen de buitenwereld waar wij ons afhankelijk van maken. Die ‘anderen’ zouden er niet moeten zijn, denken we dan. Al hun vermogen tot wegen vrij maken, of dit juist niet te willen doen, roept dan een weerzin en antipathie in ons op. En steevast kiezen we er dan voor om te klagen of te protesteren, in plaats van de veel betere oplossing, die per definitie in onszelf huist, te zoeken en creëren.
Onze Wil
We houden ons met macht bezig omdat we ons bezig houden met het vervloeken van onze afhankelijkheid. Eigenlijk willen wij ons leven de richting geven waarin wij ‘willen’ gaan. Maar hoe goed kennen wij onze wil? Zijn wij ons bewust van de consequentie van een vrij gemaakt pad zonder obstakels? Zijn wij ons ervan bewust dat we vaak veiligheid en bescherming kiezen boven risico en moed?
Onze wil is iets dat ons al te vaak een loer draait. Dat komt primair omdat wij het geheel van ons willen niet kennen. Een goede metafoor voor onze wil is de ijsberg. Een deel ervan bevindt zich boven water. Dit is het deel van onze wil waar wij ons bewust van zijn. Wanneer iemand op dieet wil, wil stoppen met roken, of meer wil sporten, dan gebeurt dit vaak genoeg niet zoals we dat denken te willen. Beter is het om te zeggen dat we blijkbaar iets anders willen dan we dachten te willen. Naast de bewuste wil, is er blijkbaar nog een andere, onbewuste wil werkzaam. Dit is het deel dat zich onder water bevindt.
Een wil is eigenlijk een attractor die in ons huist. Een attractor is iets waar een levend organisme naartoe beweegt of evolueert, en neigt te blijven, ongeacht invloeden van buitenaf. Het is een punt van vervolmaking van een organisme, daar waar zijn essentie culmineert in een gerealiseerd doel. De attractor van bijvoorbeeld een rozenstruik is de bloeiende roos, omdat de bloeiende roos de levenswil uitdrukt. Het is de bloeiende roos die ervoor zorgt dat er volgend jaar weer nieuwe rozen groeien.
Wil en Instinct
Wil en instinct worden doorgaans van elkaar onderscheiden. Instinct is net als de wil een innerlijk motief dat ons in een bepaalde richting doet bewegen. Maar terwijl mens en dier over instinct beschikt, beschikt alleen de mens over een wil. De reden hiervoor is het bewustzijn dat mensen hebben en dieren niet. Het onderscheid tussen wil en instinct is echter niet helemaal juist. Je kunt er weliswaar verschillende hoedanigheden in onderscheiden, maar het is juister om te spreken over een spectrum van wilshoedanigheden. Hierbij is instinct niet uit te schakelen of te veranderen, en dat wat mensen doorgaans ‘wil’ noemen is dat wel. De realiteit leert ons echter dat dit verschil subtieler werkt. Schopenhauer heeft dit treffend uitgedrukt:
“Der Mensch kann tun was er will; er kann aber nicht wollen was er will”
We kunnen als mens nauwelijks iets anders willen dan we willen. Strikt genomen heeft de mens geen wil, de wil heeft de mens.
Wil en Creëren
Ideeën en gedachten die uit ons voortvloeien, noemen we graag ‘onze’ creaties. Dit doen we omdat we als mens, vanuit onze levenswil, iets na willen laten dat onze tijdelijkheid kan overstijgen. Het geeft ons het gevoel in het leven te staan. Maar wat het ook is dat we creëren, wanneer we het geheel van onze wil bewust maken, kunnen we bewuster creëren. En Schaduwwerk is de aangewezen weg hiervoor. Of we ons hiervan bewust zijn of niet, creëren is een manier om onze, bewuste en onbewuste, wil in de wereld te plaatsen. Met een creatie zijn we doorgaans pas echt tevreden wanneer het iets teweeg brengt. We willen de wereld raken, en dat doen we pas echt wanneer de wereld, op welke schaal dan ook, reageert op onze creaties.
De Wil van ons Creëren
Creativiteit wil iets buiten zichzelf in de wereld plaatsen, dat er voorheen nog niet was, althans niet in die essentie of vorm. Macht wil iets dat zich in de wereld bevindt zodanig naar jou toe te doen bewegen, zodat het zich qua essentie of intentie in jou bevindt.
Creativiteit is daarmee het vermogen om buiten jezelf te creëren.
Macht is daarmee het vermogen om naar jou toe te creëren.
Scheppingskracht is het vermogen om buiten jezelf iets naar jou toe te creëren. En evenzeer is Scheppingskracht het vermogen om in jou iets te creëren dat jezelf naar buiten leidt. Scheppingskracht ook is het vermogen om buiten jezelf iets te creëren dat naar jezelf toe leidt. Waarom spreek ik over Scheppingskracht? Omdat creativiteit iets buiten zichzelf creëert (een plan, schilderij, gedicht, …) maar de creëerder zelf ongeroerd laat. Bij Scheppingskracht vindt de creatie in jezelf plaats, en al je werken, klein en groot, dagelijks of bijzonder, zijn dan doordrenkt van deze grotere geest.
Macht en creativiteit zijn beide het vermogen om iets te creëren. Bij creativiteit vloeit het van je af. Bij macht vloeit het naar je toe, schikt het zich naar jou. Voor degenen die leren om hun eigen innerlijke dynamiek meester te worden, wordt dit een vermogen om een getijdewerking te creëren die beide vermogens in zich verenigt. Zo iemand maakt zichzelf tot een kracht die alles in patronen doet vloeien met een levendige polsslag. Het is op dit punt dat Scheppingskracht levenskracht veronderstelt en behoeft, en ermee versmelt tot één kracht. Je artistieke en je ergreifende creaties werken door in zowel je macht als je creativiteit, omdat beiden creërende vermogens zijn die met de wereld interacteren om deze te ergreifen en in lijn te brengen met de wil tot leven.